Innowacyjny projekt edukacyjny inspirowany skandynawskimi leśnymi przedszkolami działa od roku w miejscowości Krzywe koło Suwałk. O idei powstania Leśnej Bazy opowiadają pomysłodawcy projektu ze Stowarzyszenia Komitywa.
Projekt „Leśne przedszkole” prowadzi Stowarzyszenie rodziców z Suwałk "Komitywa", które od kilku lat tworzy w Suwałkach miejsce przyjazne rodzinom, rodzicom z małymi dziećmi oraz spodziewających się potomstwa – Suwalski Klub Rodziców. Prowadzone działania, wiedza zakresu rozwoju dziecka, świadomość otaczającego świata a przede wszystkim własne dzieci i potrzeba stworzenia miejsca najlepiej odpowiadającego na potrzeby dziecka, inspirowały i skłoniły członków do podjęcia decyzji o stworzeniu miejsca innego niż wszystkie. Miejsca otwartego na potrzeby dziecka, w bliskim kontakcie z naturą. Zakładając Leśną Bazę Stowarzyszenie inspirowało się skandynawskimi leśnymi przedszkolami oraz korzystało ze wsparcia Polskiego Instytutu Przedszkoli Leśnych.
Idea (forma) leśnych przedszkoli jest powszechna w wielu krajach, takich jak: Niemcy, Czechy, Szwajcaria, Litwa, Szwecja, Norwegia, Finlandia. W naszym kraju widać zainteresowanie i rozwój leśnych inicjatyw. Powstają nawet leśne szkoły. Historia leśnych przedszkoli w Polsce zaczęła się całkiem niedaleko, w Białymstoku. To tam powstało pierwsze leśne przedszkole- Puszczyk. Przedszkole zaczynało z trójką dzieci w 2015 roku a obecnie każdego roku na jedno miejsce przypada 30 kandydatów. Świadomość ekologiczna oraz wpływ natury na zdrowie wzrasta i co raz więcej rodziców szuka miejsca dla swoich pociech, w bliskim kontakcie z naturą. Rok temu, kiedy powstała Leśna Baza, grupa liczyła 6 dzieci, w kolejnych miesiącach dołączały następne dzieci. Obecnie grupa liczy 12 dzieci. Dla dzieci z Leśnej Bazy las i łąka to niekończący się plac zabaw. Niezwykle kreatywny i edukacyjny. Bycie w przyrodzie rozwija dzieci we wszystkich strefach: emocjonalnej, poznawczej, ruchowej, społecznej. Przebywanie na łonie natury zapewnia optymalną stymulację zmysłów i wspiera integrację sensoryczną, umożliwia zdrowy rozwój oraz wspiera nabywanie odporności, tak ważnej w obecnych czasach.
Czym się różni leśne przedszkole od zwykłego przedszkola?
Przede wszystkim tym, iż dzieci mają nieograniczony dostęp do przebywania na świeżym powietrzu. Wiosną, latem czy jesienią większość zajęć prowadzona jest na dworze. Zimą, w zależności od warunków, czas na dworze dostosowany jest do potrzeb i możliwości dzieci. Leśne przedszkola mają zawsze ciepłe schronienie w postaci domku, jurty czy namiotu sferycznego, gdzie można się ogrzać, przebrać, poprowadzić zajęcia. W Leśnej Bazie w Krzywym jest to ogrzewany namiot sferyczny. W środku dzieci mają swoje szuflady z zestawem ubrań na zmianę. Szczególnie w zimę, przyda się dodatkowa warstwa ubrań czy zapasowe rękawiczki kiedy jedne przemokną. Podążając za skandynawskim powiedzeniem „nie ma złej pogody, są tylko nieodpowiednio dobrane ubrania” niezależnie od pogody dzieci bawią się na dworze. W przedszkolach leśnych rezygnuje się z zabawek na rzecz rozwijania kreatywności. Alternatywą dla powyższych jest sama natura, tj. szyszki, kamienie, piach, patyki a zimą śnieg oraz pieńki, szałasy, liny, kuchnie błotne i konstrukcje, które zaproponują dzieci. Każdy element jest przeznaczony do wielu czynności, kreatorami zabaw i pomysłów są dzieci. Są to tak zwane konstrukcje otwarte.
Dlaczego leśne przedszkole?
Stowarzyszenie analizując wyniki badań oraz literaturę z zakresu zdrowia i rozwoju dziecka nie miało wątpliwości, że najlepszym miejscem dla dzieci jest natura. Spędzanie czasu na łonie natury przynosi korzyści psychiczne i fizyczne. Brak bezpośredniego kontaktu z naturą prowadzi do nieprawidłowości, zaburzeń a nawet poważnych chorób zagrażających ich życiu. Richard Louv w książce „Ostatnie dziecko lasu” analizuje badania i stwarza określenie „zespół deficytu natury” na szereg zaburzeń związanych z brakiem kontaktu z przyrodą. Według Louva brak kontaktu z naturą jest odpowiedzialny między innymi za: otyłość, choroby serca, depresję, zaburzenia psychiczne, deficyty uwagi i koncentracji, stres, zaburzenia zachowania, ADHD, nadpobudliwość, zaburzenia lękowe. Dzieci coraz częściej unikają kontaktu przyrodą, gdyż atrakcyjność tego, co otacza je w domu, wydaje się im dużo wyższa. I tu warto dzieciom pokazać, że można inaczej. Pokazać zabawy podwórkowe, pozwolić się wybrudzić, wykrzyczeć, wybiegać do woli. Niestety, dane dotyczące stanu zaspokojenia „głodu ruchu” przez polskie dzieci są zatrważające. Tylko co piąte dziecko w naszym kraju spełnia kryteria Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczące codziennej aktywności fizycznej, tymczasem jest ona jednym z najsilniejszych bodźców modelujących neuroplastyczność mózgu. Coraz częściej jako przyczynę depresji czy innych zaburzeń psychicznych odnajduje się w braku ruchu na świeżym powietrzu.
Las to przestrzeń do dużej aktywności ruchowej. Poprzez ruch- wspinanie się, podnoszenie gałęzi, skoki przez przeszkody, chodzenie po nierównym terenie- dochodzi do budowania tężyzny fizycznej. Zabawa to instynktowne zapewnienie optymalnego rozwoju ciała a co za tym idzie rozwoju mózgu. Swobodny ruch i spontaniczna zabawa są kluczowe dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. Dzieci uczą się przez doświadczanie a kontakt z naturą sprawia, że rozwijają zdolności logicznego myślenia, przewidywania konsekwencji i planowania – umiejętności, z których będą korzystać przez resztę życia. Edukacja masowa w obecnej formie nie służy dzieciom, nie rozwija podstawowych kompetencji przyszłości. Dlatego ważne jest, aby edukacja naturalna docierała do wszystkich placówek, a przedszkola leśne są przykładem i punktem wyjścia do zmian w systemie edukacji w Polsce. W dzisiejszej tradycyjnej edukacji dzieci uczą się faktów, umiejętności, które już nie istnieją. Ma to niewiele wspólnego z kreatywnością, innowacyjnością czy umiejętnościami emocjonalno-socjalnymi. Przedszkole leśne to miejsce, w którym dzieci wychowywane są w zgodzie z naturą i jej cyklicznością. To realna odpowiedź na syndrom deficytu natury.
A co z edukacją? Czy dzieci tylko biegają i wspinają się na drzewa?
W „Leśnej Bazie” realizowany jest program „Przedszkolak w lesie”, opracowany przez Polski Instytut Przedszkoli Leśnych. To program dostosowany do warunków w plenerze. Większość zajęć doskonale można zrealizować poza budynkiem. W leśnej edukacji ważny jest rozwój holistyczny dziecka. Dzieci doskonale rozwijają się w sferze ruchowej, emocjonalnej, społecznej i poznawczej. Dzieci uczą się wszędzie i wszystkiego a w naturze pojawia się mnóstwo okazji pedagogicznych. Tak wiele rzeczy inspiruje dzieci, pobudza do rozmowy, poszukiwań, dyskusji. Leśny nauczyciel towarzyszy w tym dziecku a nie nadzoruje, traktuje młodego człowieka z szacunkiem, jest wsparciem, nie ocenia. A po dawce ruchu na świeżym powietrzu dzieci ze skupieniem siadają do stolików w ciepłym namiocie sferycznym, zagłębiają się w pracy twórczej czy zajęciach edukacyjnych.
Leśna Baza zaprasza
W leśnej Bazie proces rekrutacji trwa przez cały rok. Jeżeli jest wolne miejsce, można dołączyć do grupy. W grupie są jeszcze ostatnie wolne miejsca. Grupa jest mieszana wiekowo (dzieci od 3 do 6 lat). Przebywanie w grupie różnowiekowej korzystnie wpływa na dzieci. Dzieci w naturalny sposób uczą się empatii, starsze pomagają młodszym, młodsze uczą się od starszaków, chętnie je naśladując. Porównywanie czy rywalizacja nie ma tu znaczenia, liczy się współpraca. Leśna Baza to miejsce otwarte na potrzeby dziecka, ruch, śpiew, śmiech czy dzikie zabawy podwórkowe. Dzieci uczą się samodzielności i odpowiedzialności za siebie, za innych, za przyrodę. Każdy dzień ma swój rytm, dzieci wiedzą co po sobie następuje. W poniedziałek losują dyżury, czyli zajęcia, którymi się zajmują. Pomagają sobie wzajemnie. W Leśnej Bazie budowana jest społeczność dzieci i rodziców. Aby każdy czuł się ważny i potrzebny. A wszystko w otoczeniu przyrody o ogromnej mocy terapeutycznej. Dzieci mogą mieć szczęśliwe dzieciństwo. Pozwólmy im się ubrudzić, wyszaleć na podwórku. Dodatkową korzyścią jest pokochanie przyrody, oswojenie się z nią a w przyszłości dbałość o naturę, o Ziemię.
