Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką ustanowiono z inicjatywy Prezydenta RP w 2018 roku, wyznaczając datę obchodów na 24 marca. To nawiązanie do dnia, w którym Niemcy w 1944 roku zamordowali w Markowej rodzinę Ulmów: Józefa i Wiktorię oraz ich dzieci wraz z ukrywającymi się u nich Żydami. Co roku podejmowany jest szereg inicjatyw upamiętniających tych, którzy z narażeniem życia pomagali ludności żydowskiej, skazanej przez niemieckiego okupanta na zagładę.
W zaistniałej sytuacji zagrożenia epidemiologicznego konieczne stało się odwołanie tegorocznych uroczystych obchodów organizowanych przez Muzeum Polaków ratujących Żydów w Markowej. W poczuciu misji i świadomości wagi tego święta, Muzeum nie rezygnuje jednak zupełnie z upamiętnienia bohaterów.
Na tę okazję przygotowany został spot promujący tematykę Polaków ratujących Żydów i poświęcone im Muzeum w Markowej. We wtorek (24.03) w przestrzeni wirtualnej, w tym w mediach społecznościowych, odbędzie się premiera nowej wystawy „Czy można im było w tej samotności pomóc?/ Was there any way to help them in this desolation?”, poświęconej pomocy Żydom w okupowanej Polsce. W mediach społecznościowych Muzeum trwa również kampania edukacyjno-popularyzacyjna, przypominająca losy Polaków pomagających Żydom w czasie Holokaustu, w tym tragiczną historię Rodziny Ulmów z Markowej oraz ukrywanych przez nich Żydów z rodzin Goldmanów, zamordowanych przez niemieckich żandarmów 24 marca 1944 roku. W ramach tej kampanii zaprezentowane zostaną biogramy kolejnych podkarpackich Sprawiedliwych, do których Muzeum dotarło w swoich badaniach i których nazwiska miały zostać odsłonięte na muzealnej Ścianie Pamięci podczas tegorocznych obchodów 24 marca.
Za pomoc Żydom karano śmiercią
W krajach znajdujących się pod okupacją niemiecką wszelka pomoc Żydom była karana. Jednak na ziemiach polskich, w odróżnieniu od krajów Europy Zachodniej, karano za to śmiercią. 15 października 1941 r. Hans Frank, generalny gubernator okupowanych przez Niemców ziem polskich, wydał rozporządzenie wprowadzające na terenie Generalnego Gubernatorstwa karę śmierci dla Żydów, którzy opuścili bez zezwolenia teren getta oraz dla Polaków udzielających im pomocy.
W czasie II wojny światowej Niemcy zamordowali ok. 3 mln polskich Żydów. Muzeum Polin szacuje, że niemiecką okupację przeżyło w ukryciu 30–40 tys. Żydów. Jak natomiast czytamy w wyliczeniach Instytutu Pamięci Narodowej, na terenie okupacji niemieckiej przeżyło 1–3,5 proc. polskich Żydów.
